Korisni linkovi

Institucija Ustavnog suda je utemeljena članom VI Ustava, kojim se osim nadležnosti uređuju i organizaciono ustrojstvo i procedure, te konačnost i obaveznost odluka. Definirajući normativne preduvjete za ulazak u demokratski politički sistem i modificirajući unutrašnju strukturu države, Ustav je na ovaj način inovirao ustavni položaj Ustavnog suda i učinio ga kompatibilnim sa standardima ustavnog sudstva – istovremeno i kao nezavisnog čuvara ustava i kao institucionalnog garanta za zaštitu ljudskih prava i sloboda ustanovljenih ne samo katalogom u članu II Ustava, već i instrumentima Aneksa I Ustava Bosne i Hercegovine.

Ostvarivanje i zaštita ljudskih sloboda i prava, narodnog suvereniteta i trodiobe vlasti predstavljaju temeljne vrijednosti svakog demokratskog društva. Ove civilizacijske tekovine uspostavljaju se i garantuju, prvenstveno, ustavom. U svakoj demokratskoj i pravnoj državi svi zakoni i drugi propisi, kao i djelatnost svih nosilaca javne vlasti moraju biti u skladu sa ustavom. Da bi se to i ostvarivalo neophodno je uspostavljanje i funkcionisanje nezavisne i nepristrasne sudske vlasti koja će ostvarivati kontrolu ustavnosti i zakonitosti. U evropskom kontinentalnom pravu, već gotovo jedan vijek, razvijaju se i specifične institucije za kontrolu ustavnosti i zakonitosti. Radi se o ustavnim sudovima koji ocjenjuju da li je osporeni zakon ili drugi propis u skladu sa ustavom. Redovni sudovi koji odlučuju o konkretnim sporovima nisu ovlašteni da kontrolišu ustavnost zakona. Ukoliko posumnjaju u njihovu ustavnost, ovi će sudovi zastati sa postupkom i zatražiti ocjenu ustavnosti zakona od ustavnog suda. Ovo su ključni razlozi zbog kojih ustavni sudovi imaju nezamjenjivu ulogu u demokratskom društvu i u ostvarivanju vladavine prava.

Ustavni sud Republike Srpske ustanovljen je Ustavom Republike Srpske koji je stupio na snagu 16. marta 1992. godine. Odredbama člana 69. Ustava Ustavnom sudu je dato posebno mjesto i položaj u ustavnopravnom sistemu Republike Srpske, jer je njima propisano, između ostalog, da se državna vlast u Republici organizuje na načelu podjele vlasti, a da zaštitu ustavnosti i zakonitosti obezbjeđuje Ustavni sud. Osnovna pitanja koja se tiču nadležnosti Ustavnog suda, sastava, inkompatibilnosti sudijske funkcije sa drugim javnim funkcijama, imuniteta predsjednika i sudija i prestanka sudijske funkcije, pravne prirode i izvršenja odluka Ustavnog suda, regulisana su odredbama članova 115-120 u glavi IX Ustava Republike Srpske. Ustavom je određeno, takođe, da se postupak pred Ustavnim sudom, pravno dejstvo njegovih odluka i druga pitanja organizacije i rada uređuju zakonom. U cilju operacionalizacije navedenih ustavnih odredaba, prvi Zakon o Ustavnom sudu Republike Srpske stupio je na snagu 9. avgusta 1993. godine. Nakon njega, sljedeći Zakon o Ustavnom sudu Republike Srpske stupio je na snagu 29. novembra 1994. godine, a dopunjavan je i mijenjan u dva navrata. Trenutno važeći Zakon o Ustavnom sudu Republike Srpske na snazi je od 29. oktobra 2011. godine. Ustavni sud Republike Srpske počeo je sa radom marta 1994. godine u Palama, a nakon što su izvršene organizacione, kadrovske i druge pripreme, prva sjednica Ustavnog suda održana je 1. jula iste godine.

Prema Ustavu Federacije BiH iz 1994. godine, sudsku vlast u Federaciji vrše Vrhovni sud Federacije BiH, kantonalni sudovi i općinski sudovi. Vrhovni sud Federacije je najviši apelacioni sud u Federaciji BiH i jedini sud koji odlučuje o vanrednim pravnim lijekovima, te se nalazi na vrhu piramide sudske vlasti u Federaciji Bosne i Hercegovine. Vrhovni sud Federacije BiH osnovan je Zakon o Vrhovnom sudu Federacije Bosne i Hercegovine (“Službene novine Federacije BiH”, br. 2/95).Vrhovni sud FBiH počeo je s radom 1. marta 1995.godine, kao najviši žalbeni sud u Federaciji, kada je prestao s radom Vrhovni sud BiH.

Vrhovni sud Republike Srpske osnovan je na osnovu člana 135. Ustava Republike Srpske, odlukom Narodne skupštine od 12.8.1992. godine. Nadležnost mu je bila utvrđena Zakonom o redovnim sudovima, koji je stupio na snagu 28.5.1993. godine. Prema sadašnjem članu 123. Ustava Republike Srpske Vrhovni sud Republike Srpske, kao najviši sud u Republici osigurava jedinstvenu primjenu zakona, a prema članu 22. Zakona o sudovima Republike Srpske („Službeni glasnik RS“ broja 37/12), Vrhovni sud Republike Srpske je najviši sud u Republici Srpskoj sa sjedištem u Banjaluci.